اعلام برائت چیست؟

ابتدا می پردازیم به اینکه معنی برائت را از نظر لغوی و حقوقی بررسی کنیم. برائت در لغت به معنی پاکی و معصومیّت می باشد و در علم حقوق، برائت یعنی تبرئه شدن فرد از یک جرم و اتهام است. به طور کلی مفهوم مدّ نظر ما از برائت یعنی اصل بر بی گناه بودن فرد و مرتکب نشدن جرم است و فرض را بر این می دانیم که یک فرد مجرم نیست مگر اینکه خلافش ثابت شود.

زمانی می توانیم فردی را مجرم تلقّی کنیم که اسناد و مدارک لازم و کافی به دادگاه در جهت اتهام وی ارائه شده باشد؛ در غیر این صورت، صرف اینکه بخواهیم به فرد اتهام وارد کنیم، نمی توان او را مجرم دانست.

حکم دادگاه در رابطه با اصل برائت

بعضی از مواردی که می تواند منجر به صدور حکم برائت توسط دادگاه شود عبارتند از:

1) عدم وجود دلایل و مدارک کافی برای اثبات گناه متهم: در برخی موارد، شواهد و ادله کافی برای اثبات گناه متهم وجود ندارد و به همین دلیل دادگاه می تواند حکم برائت را صادر کند.

2) وجود شواهد و مدارک قاطع برای برائت متهم: در برخی موارد، شواهد و مدارک قاطعی وجود دارد که نشان می دهند متهم در ارتکاب جرم متهم نیست و در نتیجه دادگاه می تواند حکم برائت را صادر کند.

3) تضاد شواهد و ادعاها: در برخی موارد، شواهد و ادعاها با یکدیگر تضاد دارند و قادر به اثبات گناه متهم نیستند. در این صورت، دادگاه می‌تواند حکم برائت را صادر کند.

4) عدم تطابق شواهد با شهادت گزاران: در برخی موارد، شواهد ارائه شده توسط طرفین با شهادت گزاران تطابق ندارند و در نتیجه دادگاه می تواند حکم برائت را صادر کند.

5) وجود تردید در مورد گناه متهم: در برخی موارد، دادگاه ممکن است تردید داشته باشد که آیا متهم واقعاً گناهکار است یا خیر. در این صورت، دادگاه می تواند حکم برائت را صادر کند.

6) موارد فوق فقط برخی از مواردی هستند که می تواند منجر به صدور حکم برائت توسط دادگاه شود و هر پرونده باید براساس شواهد و ادله موجود در آن بررسی شود.

اعلام برائت در دادگاه

اعلام برائت توسط دادگاه به صورت رسمی و عمومی انجام می شود. دادگاه در صورت برائت متهم، تصمیم خود را به شکل قطعی و قابل اجرا اعلام می‌کند. این اعلام می‌تواند به صورت شفاهی در دادگاه صورت گیرد و یا به صورت کتبی و در فرم رسمی به متهم ابلاغ شود. در هر صورت، اعلام برائت توسط دادگاه نشان دهنده پایان رسیدن به این پرونده است و متهم را از تمام اتهامات آزاد می کند.برای اعلام برائت در داگاه میتوانید به یک وکیل خوب مراجعه کنید و همچنین از خدمات حقوقی آنلاین و تلفنی تیم وکلا بهرمند گردید.

مراحل اعلام برائت توسط دادگاه 

  1) ارائه دلایل و مدارک: در این مرحله، وکیل متهم و دادستان ادعاهای خود را به دادگاه ارائه می دهند و دلایل و مدارک خود را برای توجیه برائت متهم ارائه می کنند.

 2) بررسی شواهد: دادگاه شواهد و مدارک ارائه شده توسط طرفین را بررسی می کند و به طور جداگانه هر یک را تحلیل می کند.

 3) شنیدن شهود: در صورت لزوم، دادگاه شهود را استدلال می کند تا شواهد را تایید یا رد کنند.

4) نقض قوانین: دادگاه باید قوانین و مقررات مربوط به پرونده را بررسی کند و بررسی کند که آیا این قوانین به درستی رعایت شده است یا خیر.

 5) تصمیم گیری: پس از بررسی همه مدارک و شواهد، دادگاه تصمیم می گیرد که آیا متهم برای اتهام مطروحه برائت می یابد یا خیر. در صورت برائت، دادگاه اعلام برائت می کند و متهم را آزاد می‌کند. در صورت عدم برائت، دادگاه تصمیم می‌گیرد که به متهم چه مجازاتی تعلق می گیرد.

اصل برائت در قانون آیین دادرسی کیفری

در مادّه 4 قانون آئین دادرسی کیفری ، اصل برائت به این صورت شرح داده شده است که : اصل بر برائت می باشد و نباید جز به حکم قانون و نیز رعایت مقررات و با نظارت مقام قضائی، از آزادی اشخاص سلب شود ویا اینکه به حریم خصوصی آن ها وارد شد و در صورت لزوم به این اقدامات نباید خدشه‌ای به آبرو و حیثیت شخص وارد شود.

به بیان دیگر، اصل برائت در قانون آئین دادرسی کیفری به معنای این است که هر فرد متهم برای تبرئه از تهمتی که علیه او مطرح شده است باید دلایل و مدارک کافی را ارائه کند. به عبارت دیگر، تا زمانی که اثبات گناه متهم با دلایل قاطع صورت نگرفته باشد، متهم برائت می شود. اصل برائت به منظور حفظ حقوق و آزادی فرد متهم و جلوگیری از تشدید بی‌جا و ناعادلانه مجازات به کار می رود.

برای دریافت مشاوره حقوقی آنلاین رایگان در حوزه اعلام برائت میتوانید به شماره درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.

اصل برائت در قانون آئین دادرسی کیفری نسبت به مسائل حقوقی، اهمیت بالاتری دارد؛ زیرا که رعایت عدالت از  نظر حقوق کیفری در جامعه به نسبت، با شدت بیشتری تحت تأثیر قرار می گیرد. پس نتیجه می گیریم از یک سو ، یک حکم اشتباه و نابه‌جا ممکن است از شخص سلب آزادی کند و حتی جان شخص بی‌گناه را بگیرد و از سوی دیگر یک حکم اشتباه ممکن است شخصی را که مجرم واقعی بوده را از مجازات رها کند.

تفاوت قرار منع تعقیب با حکم برائت

قرار منع تعقیب زمانی صادر می شود که جرم متهم قابل ثابت کردن نباشد ویا اینکه اصلاً جرمی صورت نگرفته باشد یا اینکه عدم دلایل کافی از جانب متهم برای اثبات جرم باشد؛ در چنین مواردی توسط بازپرس پرونده ، قرار منع تعقیب صادر می گردد؛ امّا حکم برائت زمانی صادر می شود که مدارک و اسناد ارائه شده در جهت مجرم بودن متّهم نزد مقام قضائی، کافی و قانع کننده نبوده که در این صورت مقام رسیدگی‌کننده اقدام به صدور حکم برائت می نماید.

اعاده حیثیت پس از برائت

اعاده‌ی حیثیت بعد از برائت به این صورت است که شخص متّهم بعد از دریافت برائت در دادگاه، به حقوق و حیثیت قبلی خود باز می گردد. این به معنای این است که شخص دیگر به عنوان یک مجرم شناخته نمی شود و حقوق و آزادی‌های مدنی و قانونی خود را به طور کامل به دست می آورد.

به علاوه، سابقه برائت در سوابق جنایی شخص ثبت می‌شود. این امر ممکن است برای اثبات برائت در موارد آینده و تأثیرگذاری در فرآیند قضایی مفید باشد. به عبارت دیگر، در صورتی که شخص متهم در آینده مورد تحقیقات قضایی قرار گیرد، سابقه برائت قبلی می تواند به عنوان یک شاهد مثبت برای اثبات برائت و عدم گناهی او استفاده شود.

در اعاده‌ی حیثیت بعد از برائت، شخص متهم حق دارد تا جبران خسارت‌هایی که در طول فرآیند قضایی به او وارد شده است را دریافت کند. این شامل هزینه‌های حقوقی، خسارات مالی و هر نوع ضرر و زیان مستقیم یا غیرمستقیم است که به شخص وارد شده است.

به طور کلی، اعاده‌ی حیثیت بعد از برائت به شخص متهم امکان بازگشت به زندگی عادی و به دست آوردن تمام حقوق و آزادی‌های مدنی و قانونی خود را می دهد.