دادخواست چیست؟ نحوه تنظیم

مقدمه

 با عرض سلامی دیگر و با مقاله ای دیگر در خدمت شما آمده ایم تا دانش خود در زمینه دادخواست را در اختیار شما قرار دهیم.

مشاورین تیم وکلای کارپردازان در این مقاله تلاش دارند تا آنجا که ممکن هست شما را در انجام دادخواست و تنظیم آن یاری دهند.

امیدواریم این مقاله برای شما مفید باشد.

 دادخواست در ایران به معنای درخواست رسمی و قانونی از طرف یک فرد یا سازمان به دادگاه یا مقام قضایی است. این درخواست ها به منظور حل و فصل اختلافات حقوقی، تعیین حقوق و تعهدات، حمایت از حقوق شخصی و مالی و یا اجرای قوانین و مقررات صادر می‌شود.

دادخواست ممکن است به صورت کتبی یا شفاهی تنظیم شود و باید شامل اطلاعات مربوط به طرفین اختلاف، شرح دقیق خلافی یا ادعا، مدارک و شواهد مورد نیاز و درخواست مورد نظر باشد. درخواست های قضایی معمولاً توسط وکلای طرفین تهیه و تنظیم می‌شود و پس از ثبت در دادگاه، فرآیند قضایی آغاز می‌شود.

دادخواست‌ها در ایران بر اساس قوانین و مقررات حاکم در سیستم قضایی کشور بررسی و پس از دادن فرصت به طرفین برای دفاع و ارائه مدارک و شواهد، تصمیم نهایی اتخاذ می‌شود. این تصمیم می‌تواند شامل صدور حکم، تعیین جریمه، تعیین حقوق و تعهدات یا هرگونه تصمیم قضایی دیگر باشد.

به طور کلی، دادخواست‌ها در ایران جزئی از فرآیند قضایی هستند که به منظور رسیدگی به اختلافات حقوقی و حفظ عدالت اجتماعی انجام می‌شود.

دادخواست حقوقی

در دنیای حقوقی، دادخواست حقوقی یکی از مهم‌ترین ابزارهای قانونی است که به افراد امکان می‌دهد تا درخواست خود را به دادگاه ارائه دهند و از طریق سیستم قضایی، حق و حقوق خود را احقاق کنند. در این مقاله، به بررسی مفهوم دادخواست حقوقی، انواع مختلف آن، نحوه تنظیم دادخواست، تفاوت آن با شکوائیه، و نقش وکیل در این فرآیند خواهیم پرداخت.

تعریف و ماهیت دادخواست حقوقی

دادخواست حقوقی به معنای درخواست رسمی از دادگاه است که توسط یک فرد (خواهان) تنظیم می‌شود تا دادگاه موضوعی خاص را مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار دهد. دادخواست‌ها می‌توانند مربوط به موضوعات مختلفی همچون مطالبات مالی، طلاق، حضانت، خسارت و غیره باشند. در این درخواست‌ها، فرد خواهان باید دلایل و مدارک لازم را برای اثبات حق خود به دادگاه ارائه دهد.

دادخواست حقوقی در واقع نقطه شروع یک دعوی قضائی است و برای اینکه دادگاه بتواند بر اساس آن تصمیم‌گیری کند، لازم است که شرایط خاصی را رعایت کند. این شرایط شامل مواردی چون ذکر مشخصات طرفین دعوی، شرح دقیق خواسته، دلایل و مستندات مربوطه است.

انواع و اقسام دادخواست حقوقی

دادخواست‌های حقوقی بسته به نوع درخواست و هدفی که دارند، به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در اینجا برخی از انواع دادخواست‌های حقوقی را معرفی خواهیم کرد:

1. دادخواست مطالبه بدهی

یکی از رایج‌ترین انواع دادخواست‌های حقوقی، دادخواست مطالبه بدهی است. در این نوع دادخواست، فردی که طلبکار است، از طریق دادگاه از فرد بدهکار خواسته می‌شود تا مبلغ بدهی خود را پرداخت کند. این نوع دادخواست معمولاً همراه با مستندات مالی و قراردادهایی که نشان‌دهنده بدهی هستند، ارائه می‌شود.

2. دادخواست طلاق

یکی دیگر از انواع دادخواست‌های حقوقی، دادخواست طلاق است. در این دادخواست، یکی از زوجین درخواست جدایی از دیگری را مطرح می‌کند. در این مورد، معمولاً مسائل مربوط به حضانت فرزندان، تقسیم اموال، و نفقه نیز بررسی می‌شود.

3. دادخواست حضانت فرزندان

دادخواست حضانت زمانی مطرح می‌شود که والدین برای نگهداری و تربیت فرزند خود دچار اختلاف شده باشند. در این دادخواست، درخواست‌کننده خواهان حضانت فرزند خود است و دادگاه پس از بررسی شرایط، تصمیم می‌گیرد که حضانت به کدام یک از والدین واگذار شود.

4. دادخواست خسارت در تصادف

در مواردی که فردی در حادثه تصادف آسیب دیده و خسارتی را متحمل شده باشد، می‌تواند دادخواست خسارت در تصادف تنظیم کند. در این دادخواست، خواهان از دادگاه درخواست جبران خسارت‌های مالی و جسمانی خود را دارد.

5. دادخواست تجدید نظر

دادخواست تجدید نظر زمانی تنظیم می‌شود که یکی از طرفین دعوی از حکم صادر شده توسط دادگاه نخستین ناراضی باشد و بخواهد پرونده مجدداً در دادگاه بالاتر مورد بررسی قرار گیرد.

نحوه تنظیم دادخواست به چه صورت است

دادخواست اگر به صورت دستی باشد توسط خود فرد یا وکیل صورت میگیرد. و این نحوه تنظیم بیشتر در شهرستان های کوچک می باشد که به علت عدم دسترسی به خدمات الکترونیک قضائی امکان تنظیم دستی دادخواست وجود دارد.به صورت ثبت نام در سامانه ثنا و تنظیم دادخواست توسط خود شاکی از طریق سامانه. 

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و درخواست تنظیم دادخواست

برای نوشتن دادخواست موارد زیر باید ذکر شود:

ابتدا باید نام، و نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و در صورتی که امکان دارد شغل خواهان در آنجا درج شود و به طورکلی مشخصات کلی خواهان و خوانده در دادخواست نوشته شود. اما درصورتی که دادخواست توسط وکیل حقوقی تسلیم و تنظیم می‌شود باید مشخصات وکیل نیز در دادخواست نوشته شود.

و نیز خواسته و مقدار بهای آن نیز باید درج شود مگراینکه خواسته مالی نباشد. همچنین ذکر کردن تعهدات و حقوقی که خواهان خود را مستحق مطالبه خواسته می‌داند و آنچه که خواهان از دادگاه می‌خواهد.

و در ادامه پیوست کردن ادله و مدارکی مانند اسناد، شهادت شاهدان و هر چه که لازم میداند که با پیوست کردنش در دادخواستش به طور واضح بیان می شود آورده و پیوست شود و درنهایت درج امضای خواهان در دادخواست لازم است.

به عبارتی ساده تر شرایطی که در قانون برای دادخواست ذکر شده اند عبارتند از اینکه:

دادخواست باید به زبان فارسی باشد

دادخواست باید روی برگه‌های چاپی مخصوص باشد یا همان فرم دادخواست ارائه شود.

(توجه داشته باشید که اخیرا دادخواست به صورت الکترونیکی توسط دفاتر خدمات قضایی ثبت می‌شود)

تقدیم‌کننده باید دادخواست را امضا کند.

انواع دادخواست

دادخواست به حقوقی و کیفری و خانواده تقسیم میشوند.

 به عنوان نمونه ما موارد دادخواست حقوقی را در زیر برای شما  بیان میکنیم:

در انواع دادخواست حقوقی نیز مواردی مطرح می‌شود که در مراجع حقوقی رسیدگی می‌شود.مانند:

دادخواست بدوی

که در این دادخواست اولین مرجعی که خواهان دعوای خود را مطرح می‌کند، دادگاه بدوی‌ست که به رسیدگی اولیه در مورد دعوا می‌پردازد.

دادخواست دیوان عدالت اداری:

این مرجع وظیفه دارد به شکایت مردم، علیه ماموران یا واحدهای دولتی رسیدگی کند.

بنابراین در صورتی که شخصی میل است دعوایی را در دیوان عدالت اداری مطرح کند، باید این دادخواست را تنظیم نماید.

دادخواست واخواهی

اگر حکمی به صورت غیابی صادر شده باشد، کسی که محکوم شده است، این اختیار را دارد که با ارائه دادخواست واخواهی نسبت به حکم اعتراض کند.

دادخواست طاری

  در صورتی که دعوا در جریان باشد و یکی از دو طرف دعوا، دعوایی را مطرح کند که با دعوای اصلی ارتباط کامل دارد و منشا آن‌ها یکی باشد، باید دادخواست طاری ارائه نماید.

دادخواست اضافی

در طرح دعوای دیگر در طول رسیدگی به دعوا که به عنوان یک دعوای اضافی مطرح شود باید دادخواست دعوای اضافی داد.

دادخواست متقابل:

 این دادخواست دادخواستی است که خوانده دعوا در مقابل دعوای خواهان آن را به دادگاه ارائه می‌کند.

دادخواست جلب ثالث:

دادخواستی که موجب جلب شخص ثالث می‌شود.

دادخواست ورود ثالث:

دادخواستی که موجب می‌شود، شخص ثالث به دعوا ورود پیدا کند.

در ادامه هم دادخواست باید تقدیم مرجع مربوطه بشود.

تقدیم دادخواست

پس از اینکه دادخواست تنظیم شد، باید آن را به مرجع مربوطه ارائه دهید که در اصلاح به این کار تقدیم دادخواست گفته می‌‌شود.

ضمن اینکه تقدیم دادخواست باید با توجه به موضوع مورد نظر شما صورت بگیرد.

تفاوت دادخواست حقوقی و شکایت کیفری

شکواییه و یا به تعبیر دیگر دادخواست، از اوراق قضایی هستند که  برای شکایت از یک جرم یا طرح یک دعوای حقوقی، مورد استفاده قرار می گیرند. 

از جمله تفاوتی که دادخواست حقوقی و شکایت کیفری دارند این است که می توان به مرجع متفاوت رسیدگی کننده به دادخواست حقوقی یعنی(دادگاه عمومی حقوقی) و مرجع رسیدگی شکواییه کیفری یعنی(داسرا یا دادگاه کیفری)، اشاره کرد.

تفاوت دادخواست حقوقی و شکایت کیفری

شکایت کیفری، تابع قانون آیین دادرسی کیفری است، اما دادخواست حقوقی، تابع قانون آیین دادرسی مدنی می باشد.

شکایت کیفری به این صورت است که با ثبت و ارسال شکواییه به دادسرا یا دادگاه کیفری، از طریق دفاتر خدمات قضایی، شروع می گردد، و هنگام طرح کردن دعواها با موضوعات کیفری، یعنی، اموری که مربوط به جرایم هستند، مورد استفاده قرار می گیرد، در حالی که دادخوست حقوقی، برای طرح دعوای حقوقی، یعنی دعواهایی که با موضوعاتی مانند مطالبه وجه، خانواده و...، استفاده می شود.

و همانطور که در ابتدا ذکر شد، دادسرا یا دادگاه کیفری مرجع رسیدگی به شکایت کیفری، است، در حالی که مرجع رسیدگی به دادخواست حقوقی، به حسب موردش، یا شورای حل اختلاف است،و یا دادگاه عمومی حقوقی، یا دادگاه خانواده می باشد.

 یکی از اهمّ موارد تفاوت دادخواست حقوقی و شکایت کیفری، از این قرار است که شکایت را هم می توان در برگه معمولی نوشت و هم در فرم مخصوص شکواییه نوشت، اما برای ثبت دعوی حقوقی، باید حتما فرم دادخواست چاپی را تکمیل نمود.

در شکواییه به کسی که شکایت کننده است، شاکی گویند؛ و به کسی که از او شکایت شده است متشکی عنه گویند. و به موضوع  شکایت، اتهام گفته می شود.

 اما همین مسئله در دادخواست حقوقی، به کسی که اقامه دعوی کرده است، خواهان گویند و به کسی که دعوی علیه او اقامه شده است، خوانده گویند. و همچنین به موضوع پرونده هم خواسته گفته می شود.

نکات مهم و نحوه تنظیم دادخواست حقوقی

تنظیم یک دادخواست حقوقی، فرآیندی دقیق و مهم است که باید به دقت و مطابق با قوانین و مقررات انجام شود. در اینجا نکات مهمی که در تنظیم دادخواست باید رعایت شوند آورده شده است:

1. مشخصات طرفین دعوی

در دادخواست حقوقی، ابتدا باید مشخصات دقیق طرفین دعوی (خواهان و خوانده) ذکر شود. این اطلاعات باید شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس باشد.

2. موضوع درخواست

موضوع دادخواست باید به‌طور دقیق و روشن بیان شود. خواسته‌ایی که از دادگاه درخواست می‌شود، باید شفاف و بدون ابهام مطرح شود.

3. دلایل و مستندات

در دادخواست حقوقی، دلایل و مستندات مرتبط با درخواست باید به‌طور کامل و دقیق ذکر شوند. این مستندات می‌توانند شامل قراردادها، فاکتورها، گواهی‌ها، شهادت‌ها و هر گونه مدرکی باشند که ادعای خواهان را تایید می‌کنند.

4. رعایت قوانین و مقررات

برای اینکه دادخواست پذیرفته شود و به جریان بیفتد، باید تمامی مقررات و آئین‌نامه‌های قانونی رعایت شده باشد. مثلاً رعایت مهلت‌های قانونی برای ثبت دادخواست، یا پرداخت هزینه‌های دادرسی.

تفاوت تنظیم دادخواست و شکوائیه

اگرچه دادخواست و شکوائیه ممکن است به نظر مشابه بیایند، اما تفاوت‌های اساسی دارند. شکوائیه بیشتر به مواردی اشاره دارد که فرد از عملکرد یا رفتار شخص دیگری شکایت دارد و به دنبال مجازات یا پیگرد قانونی است. در حالی که دادخواست حقوقی معمولاً برای مطالبه حق یا حقوقی است که فرد بر اساس قانون به آن تعلق دارد.

چرا  تنظیم دادخواست توسط وکیل ضرورت دارد؟

کسانی که نیاز به تنظیم دادخواست دارند و یا هر کسی که پای او به دادگاه و یا دادگستری باز میشود خوب است که این را بداند و به آن اهمیت بدهد که وکیل کیفری یا حقوقی که تجربه زیادی در دعاوی مختلف دارد کمک بسیار زیادی به شخص خواهد کرد. مثلاً به عنوان مثال شاید با مطرح کردن شکایت خود و عدم تنظیم دادخواست توسط یک وکیل خوب و باتجربه با موضوع رد دادخواست مواجه شوید. که متاسفانه رد دادخواست مشکلات فراوانی از جمله اتلاف وقت و هزینه برای شما به دنبال خواهد داشت. اگر با هم این موضوع را از نگاه دیگری بخواهیم بررسی کنیم درمی‌یابیم که شاید در مواردی که نیاز به دادخواست داریم، توانایی بیان واضح مشکل خود را نداشته باشیم. و همچنین ندانیم که نحوه ارائه پیوست‌ها و مدارک اهمیت بالایی دارد و بی تفاوت از کنارش به آسانی بگذریم. 

آنگاه در ادامه دادخواست و طرح دعوای خود مشاهده خواهیم کرد چقدر وقت ما اتلاف شده و بعضی از فرصت ها را که در آن لحظه ابتدایی داشتیم را از دست داده ایم که با کمک یک وکیل قابل حل بود.

دلایل بالا تنها بخشی از مشکلات و معایب عدم مشاوره با وکیل تنظیم دادخواست می باشد. پس بهتر است در تمام مسائل حقوقی خود قبل از هرگونه اقدام با متخصص این حوزه مشورت کنید تا در آینده پشیمان نشوید.

شاید برای شما مفید باشد : وکیل خوب

نقش وکیل در تنظیم دادخواست

وکیل حقوقی نقش بسیار مهمی در تنظیم دادخواست‌ها دارد. او می‌تواند با توجه به تجربه و دانش خود، به مراجعین کمک کند تا دادخواست را به‌درستی تنظیم کنند و از ارائه مستندات و دلایل درست مطمئن شوند. وکیل همچنین می‌تواند روند دادرسی را تسهیل کرده و از حقوق موکل خود در مراحل مختلف دفاع کند.

مزایای استفاده از وکیل در تنظیم دادخواست

• مشاوره تخصصی: وکیل می‌تواند به شما راهنمایی کند که چه نوع دادخواست حقوقی مناسب وضعیت شما است.
• صرفه‌جویی در زمان و انرژی: با استفاده از وکیل، شما دیگر نیازی به نگرانی درباره قوانین پیچیده نخواهید داشت.
• حضور در جلسات دادگاه: وکیل شما می‌تواند در جلسات دادگاه به‌طور حرفه‌ای از حقوق شما دفاع کند.

سوالات متداول

1. دادخواست حقوقی چیست؟

دادخواست حقوقی، درخواست رسمی از دادگاه است که فرد خواهان از طریق آن درخواست خود را برای بررسی و تصمیم‌گیری قضائی به دادگاه ارائه می‌دهد.

2. چه تفاوتی بین دادخواست و شکوائیه وجود دارد؟

دادخواست برای مطالبه حق یا حقوق قانونی تنظیم می‌شود، در حالی که شکوائیه برای شکایت از رفتار یا عملکرد شخص دیگر است.

3. چگونه می‌توان دادخواست حقوقی تنظیم کرد؟

برای تنظیم دادخواست حقوقی باید ابتدا اطلاعات کامل طرفین، خواسته، دلایل و مستندات را ذکر کرده و مطابق با قوانین و مقررات مربوطه آن را ثبت کنید.

4. آیا می‌توان برای تنظیم دادخواست از وکیل کمک گرفت؟

بله، وکیل حقوقی می‌تواند در تنظیم دادخواست و ارائه مشاوره‌های تخصصی به شما کمک کند.

نتیجه گیری

 نتیجه ای که از این مقاله می توان گرفت این است که اگر کار شما به دادگاه ها کشیده شد حتماً ابتدا مطالعه دقیق در مورد موضوع مورد نظر خود داشته باشید و با دانش کافی به طرف آن بروید.

در انتها به خواننده محترم توصیه می کنیم که حتما مشکل خود را با وکیل آنلاین در تیم وکلای کارپردازان در میان بگذارید تا راحت تر و سریع تر این مراحل را پشت سر بگذارید.