درچه مواردی مهریه به زن تعلق نمی گیرد ؟
مقدمه
با عرض سلام خدمت شما خواننده محترم و گرامی. از اینکه مقاله تیم ما را برای مطالعه انتخاب نمودید کمال تشکر را داریم. تیم وکلای کارپردازان دادگستری با ارائه مقالات در زمینه های متعدد در نظر دارد تا دانش خود را در اختیار شما هم وطن گرامی قرار دهد. همچنین تیم ما دارای مشاورینی با تجربه نیز می باشد که در صورت لزوم و تمایل شما، برای مشورت با وکلا، آماده به خدمت رسانی می باشد.
در این مقاله در مورد مهریه زن و مواردی که مهریه به زن تعلق۰ نمی گیرد می پردازیم. در ادامه خواهید دانست که تعریف مهریه چیست و مهریه زن خیانتکار به چه صورت است و مهریه زن در مقابل عدم تمکین چگونه است و مهریه قابل مطالبه یعنی چه و راه فرار از پرداخت مهریه و محاسبه مبلغ مهریه با توجه به تبصره الحاقی آن مورد بررسی قرار می گیرد.
تعریف مهریه
مَهر و یا عنوان مهریه، مالی است که مرد هنگام ازدواج، برای پرداخت نمودن به زوجه بر عهده میگیرد. مهریه از حقوق زنان است و آن ها میتوانند بلافاصله بعد از عقد آن را مطالبه کنند. باید خاطر نشان کرد که این حق پس از وفات زن به ورثه او نیز میرسد و آنان میتوانند مهریه را از مرد مطالبه نمایند.
تعیین نکردن مهریه قبل از ازدواج موقت (به فتوای اکثر مراجع) باعث بطلان عقد موقت میشود. قرآن به مردان توصیه میکند مهریه زنان خود را با رضایت کامل پرداخت نمایند و حق ندارند در صورتی که دل زده شده اند، زن خود را آزار دهند تا اجباراً از مهریه خود صرف نظر کند یا مقداری از آن را ببخشد.
در سالهای اخیری که گذشت، مهریههای بسیار سنگین، مشکلات زیادی را در اجتماع به وجود آورده است و مردان کثیری را به زندان افکنده است. در احادیث، زیاد بودن مَهریه از بد قدم بودن زن دانسته شده و توصیه به مهریه پایین و مَهر السُّنه شده است که حدوداً ۱۲۵۰ تا ۱۵۰۰ گرم نقره می باشد(که در آن زمان معادل حدود ۱۷۰ تا ۲۲۳ گرم طلا بوده است). اگر مهریه را در معنای لغوی بخواهیم مورد بررسی قرار دهیم مهریه در لغت به معنای جنسی می باشد که در هنگام نکاح، بر عهدۀ مرد قرار میگیرد و اگر در اصطلاح حقوقی بخواهیم بررسی کنیم مهر و یا صداق، مالی است که زن بر اثر ازدواج با شوهرش، مالک آن میشود و شوهر ملزم به پرداخت آن به زن می گردد.
مهریه یکی از زیرشاخه های حقوق خانواده میباشد وکیل خانواده میتواند در خصوص مهریه بصورت تخصصی به موکلین خود مشاوره بدهد.همچنین اگر موکل امکان مراجعه حضوری را نداشت میتواند مشاور حقوقی آنلاین را جایگرین جلسات مشاوره حضوری کند.
موارد عدم تعلق مهریه به زن
به مجرد واقع شدن عقد نکاح، زوجه دارای حق می شود یعنی حق مالکیت زن بر مهریه. و لذا زوجه می تواند هرگونه تصرفی را که بخواهد در آن اعمال نماید؛ ولی در قانون مدنی ایران، مواردی را پیش بینی کرده اند که در آن حال، مهریه به زن تعلق نمی گیرد. موارد عدم تعلق مهریه، عبارتند از:
به موجب ماده 1098 قانون مدنی: " در صورتی که عقد نکاح، اعم از دائم یا منقطع، باطل بوده و نزدیکی واقع نشده، زن، حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته، شوهر می تواند آن را استرداد نماید." پس، بر اساس این ماده ای که ذکر شد، از اولین شرایط عدم تعلق گرفتن مهریه به زن، شرط باطل بودن عقد نکاح و عدم وقوع نزدیکی است. باید به این مطلب نیز اشاره کنیم، که اگر زن نسبت به فساد نکاح اطلاعی نداشته باشد و نزدیکی هم صورت بگیرد، او مستحق دریافت مهرالمثل می باشد.
با توجه به این مطلب که زوجین می توانند، بعد از عقد ازدواج دائم، در مورد مهریه به توافق برسند، به موجب ماده 1088قانون مدنی: " اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد، زن، مستحق هیچ گونه مهری نیست." پس در این مورد، مرد وظیفه ای در خصوص پرداخت مهریه بر عهده ندارد. ولی اگر بین زن و مرد رابطه زناشویی شکل گرفته باشد، زن، مستحق مهر المثل می باشد.
بر اساس ماده 1101 قانون مدنی، هرگاه عقد نکاح میان زوجین، به دلیل یا دلایلی فسخ شود و رابطه زناشویی (نزدیکی) هم میان آنها انجام نشده باشد ، زن، استحقاق دریافت مهریه را نخواهد داشت؛ و فقط در حالت وجود" عنن " در مرد یعنی ناتوانی از انجام رابطه زناشویی از سوی مرد، زن در صورتی که بخواهد نکاح را فسخ کند، مستحق است نصف مهریه را دریافت کند.
مهریه زن خیانتکار به چه صورت است
در نظام حقوقی ایران اسلامی، خانم های متاهل، به علت ایمانشان و اطاعت از فرامین اسلامی و مسلمان بودن، از هرگونه رابطه زناشویی با مردان اجنبی یعنی غیر از همسر خود، ممنوع شده اند. مراد از زن خیانتکار در اینجا زنی است که با وجود اینکه شوهر دارد با مردان دیگر ارتباط نامشروع برقرار کند. لذا در قانون مجازات اسلامی ایران برای زن خیانتکار به طبق رفتار و گناهی که مرتکب می شود مجازات های گوناگون معین شده است.
اگر زنی که شرایط احصان را داراست، نعوذبالله مرتکب زنا یا رابطه زناشویی با مرد اجنبی (یعنی غیر از همسر خود) گردد، طبق قانون مجازات اسلامی مجازات چنین زنی مرگ است. همچنین در صورتی که زن شوهردار مرتکب اعمالی نامشروع و زشت دیگری غیر از رابطه زناشویی با مردان بیگانه شود، به استناد ماده 638 قانون مجازات اسلامی، با توجه به اعمال و رفتار او ممکن است به مجازاتی مانند شلاق و جزای نقدی محکوم گردد.
در قوانین جزایی و کیفری ایران ضمانت های اجرایی زیادی برای پیشگیری از وقوع روابط نامشروع توسط زنان شوهردار وجو دارد. یکی از این نوع موارد قاعده فراش، موضوع ماده 630 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی می باشد. این ماده بیانگر این حکم است که اگر مردی، زوجه خود را در حال انجام عمل زنا با مردی دیگر ببیند و علم به رضایت هر دو طرف داشته باشد، می تواند هر دوی آنان را در همان لحظه به قتل برساند.
با وکیل خانواده در تیم وکلای کارپردازان دادگستری، همراه باشید تا دانش شما در این مسائل بالا رود و مشکلات قضایی تان با همراهی وکلای با تجربه تیم وکلای کارپردازان، حل گردد.
یکی از مسائل و نکات مهم و بسیار کلیدی در مورد زن خیانتکار، این است که آیا مهریه چنین زنی از نظر قانونی قابل پرداخت است یا مهر به چنین زنی تعلق نمی گیرد؟ به طور کل باید گفت که پاسخ این پرسش آری است، یعنی تعلق می گیرد. مرد موطف است مهریه زن خیانتکارش را پرداخت نماید. زیرا مهریه یا صداق یک مالی است که در هنگام انعقاد عقد نکاح یا پس از آن، مرد را متعهد می کند که به نشانه علاقه ای که به همسر خود دارد، مهر را به او پرداخت نماید. بعد از اینکه اولین رابطه زناشویی بین زن و شوهر برقرار شد، مهریه زن به صورت کامل بر عهده مرد ثابت می گردد و این جریان در صورت خیانت زن هم ادامه دارد و مرد متعهد به پرداخت مهریه زنِ خود می باشد.
همانطور که در بالا به این موضوع اشاره کردیم، مهریه به عنوان مال مطرح است. لذا شیوه متعهد شدن شوهر و پرداختن مهریه نیز باید مطابق با اصول حقوقی که حاکم بر بقیه دیون یا تعهدات مالی است، صورت پذیرد. پس در مورد زوجه ای که خیانت کار است و با مردهای اجنبی رابطه زناشویی نامشروع برقرار می کند، باز شوهر مکلف است که مهریه او را پرداخت نماید.
البته این نکته را هم توجه داشته باشید که مسئولیت پدیری شوهر به پرداخت مهریه زن خیانتکار به این معنا نیست که شوهر حق ندارد از زوجه خود شکایت کیفری کند و یا حق عدم پرداخت نفقه او به استناد نشوز وی را ندارد.
به طور کلی مهریه زن خیانتکار از همان ابتدای انعقاد عقد نکاح و تعیین شدن مهریه، بر عهده همسر است. دلیل آن هم همانطور که اشاره کردیم در این موضوع نهفته است که از لحاظ حقوقی قبل از وقوع خیانت زوجه، مهریه به عنوان یک دین بر عهده شوهر ثابت شده بود.
مهریه زن در مقابل عدم تمکین
یکی از حقوق مرد در مقابل زن، تمکین زوجه از شوهرش می باشد. به همین جهت، شوهر می تواند دادخواست تمکین به طرفیت زن خود (زوجه) تقدیم دادگاه خانواده نماید.
مطابق ماده 1082 قانون مدنی ایران، زن به مجرد عقد نکاح، مالک همه مهر خواهد شد، چه این زن تمکین کند و چه تمکین نکند. پس نشوز مطلقا تاثیری در مهریه زن نخواهد داشت.
مثلاً زنی را در نظر بگیرید که بدون دلیل موجه، زندگی اش را رها کند و علی رغم صدور حکم و اجرائیه تمکین هم نکند. و بعد از مدتی زوج دادخواست طلاق از طرف خودش به دادگاه بدهد. در این حالت هم مهریه زن از بین نخواهد رفت. و زن حق دارد مهریه بگیرد.
مهر السنة:
در حدیثی که از امام رضا(ع) منقول است، میزان مهریه در سنت پیامبر (ص) که به مَهرُ السُّنه مشهور است، به مقدار پانصد درهم تعیین گردیده است. منابع تاریخی که در دسترس ماست میزان مهریه بانوی دو عالم حضرت زهرا(س) را بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم ذکر کردهاند. میزان ۵۰۰ درهم حدود ۱۲۵۰ تا ۱۵۰۰گرم نقره می باشد. و با توجه به این نکته که در آن زمان هر ده درهم نقره معادل حدود یک دینار طلا بوده است، مهر السنه معادل حدود ۱۷۰ تا ۲۲۳ گرم طلا بوده است. (این مقادیر تقریبی است و با توجه به اختلاف نظر در وزن درهم و دینار متفاوت می باشد).
مهریه در اسلام بر سه قسم است:
۱. مَهرُ المُسَمّی
مَهر المسمی به عنوان مهری می باشد که زن و شوهر قبل از اینکه عقدشان منعقد گردد، نسبت به مقدار و میزان آن توافق کرده و آن را در عقد خود ذکر می نمایند و یا بعد از عقد بر روی مقدار معینی از مهر به توافق می رسند. مهر باید بین دو طرف( زن و شوهر) تا حدی که جهل آنها برطرف بشود مشخص و معین باشد نه اینکه یک چیز گنگ و مبهمی در نظرشان باشد.
شرایط مهر المسمی:
☆باید دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد
☆باید قابل تملک و قابل نقل و انتقال باشد
☆باید معلوم و مشخص باشد(گنگ و مبهم نباشد)
☆باید معین باشد و تصریح شده باشد
☆باید دارای منفعت عقلایی باشد(یعنی عقلای عالم تایید کنند) و مشروع باشد
☆باید طوری باشد که شوهر قدرت تسلیم مهریه را داشته باشد
تعیین میزان مهر طبق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی مشروط به رضایت دوطرف است و محدودیتی در این مورد در قانون پیش بینی نشده است ولی مطابق روایات ما، مستحب است که مهرالسّنه به عنوان ملاک قرار بگیرد.
۲. مهر المثل
اگر در هنگام انعقاد عقد دائم در مورد مهریه توافق نشده باشد و یا اینکه مهریه ای که تعیین شده باطل باشد ولی عمل زناشوئی بین زوجین انجام گرفته باشد، در این خصوص بر اساس عرف و عادت محل آن ها و وضعیت خاص زوجه مانند: خانواده، تحصیلات، سن،
شغل و امثال آن ها، مهریهای به میزان همشأن زنان مشابه او معین میگردد که به این نوع از مهریه، مَهرُالمِثل گویند یعنی مهریهای معادل زنان مانند او.
۳. مهر المُتعَه
هر موقع در عقد نکاح مهری ذکر نشده باشد و همسرِ زن قبل از اینکه با وی نزدیکی و تعیین مهر کند، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه می باشد.
تَفویض نمودن مهر:
اگر در عقدی تعیین نمودن مهر به یکی از زوجین یا یک فرد دیگری واگذار گردد صحیح است و به آن تفویض مهر می گویند که در این جا زن نمیتواند مهری را تعیین کند که بیش از مهر المثل باشد.
مهریه قابل مطالبه:
افرادی که قصد دارند مهریه خود را به اجرا بگذارند نوعاً اولین سوالی که به ذهنشان میآید این است که مهریه تا چند سکه قابل اجرا می باشد و سقف میزان مطالبه آن تا چقدر خواهد بود؟ و یا قانون تا چه مقدار از حق آنان دفاع خواهد کرد؟
در پاسخ به این نوع سوالات باید عرض کنیم که سقف و میزان مطالبه مهریه به 110 سکه محدود و خلاصه نمیشود. یعنی مهریه تا 110 سکه قابل اجرا می باشد. و در قانون حمایت خانواده و ماده 22 ازدواج آمده است که چنانچه مهریه بیش از 110 سکه باشد، پرداخت آن مشروط به توانایی مالی زوج است. دادگاه خانواده در این خصوص موظف است، تمکن مالی زوج را برای پرداخت مهریه مازاد بر 110 سکه بررسی نماید.
به بیان دیگر: اگر مقدار مهریه قانونی را تا 110 سکه بگیریم، زوج موظف است این مهریه را پرداخت نماید. و نیز کلیه مبلغ مهریه به زوجه تعلق میگیرد. و در صورتی که مهریه از این مبلغ بیشتر هم باشد، زن میتواند با استناد به این قانون از مرد آن را مطالبه نماید که توانایی مالی خود را برای پرداخت مهریه مازاد بر 110 سکه به اثبات برساند. دادگاه نیز بعد از بررسی و تحقیق در مورد توانایی مالی زوج، در راستای این که آیا مهریه مازاد بر 110 سکه قابل پرداخت است یا قابل پرداخت نیست، تصمیم گیری های لازم را انجام میدهد.
راه فرار از پرداخت مهریه
بسیاری از آقایان که توانایی پرداخت مهریه را ندارند در صدد این موضوع هستند تا بدانند که بهترین راه فرار کردن از پرداخت مهریه چیست. در واقع این دسته از آقایان باید بدانند که بهترین راه برای امتناع از پرداخت مهریه این است که ثابت کنند واقعاً توان مالی خوبی ندارند. اگر دادگاه از آن ها بپذیرد که توان مالی برای پرداخت یکباره مهریه را ندارند می توانند مهریه را به صورت قسط بندی شده و یا طبق شرایط متفاوت دیگر پرداخت نمایند. البته به طور کل باید بدانید که عنوان فرار از مهریه و اقدام برای فرار، یک عنوان پسندیده ای نیست و قانون این روش را ناپسند می داند. مگر نیت آنان همان عدم توان مالی است که دنبال راه حلی برای پرداخت آن به سهولت و آسانی می گردند که این امر اشکالی ندارد.
برای اطلاع بیشتر از شرایط پرداخت و یا عدم پرداخت مهریه با وکیل مهریه در گروه حقوقی تیم وکلای کارپردازان دادگستری حتماً ارتباط برقرار کنید تا از مشاورین با تجربه ما در این امر بهره مند گردید.
محاسبه مبلغ مهریه با توجه به تبصره الحاقی
هیأت وزیران در جلسه ای که در مورخ ۱۳۷۷/۲/۱۳ بنا به پیشنهاد شماره ۲۵۴۶/هـ مورخ ۱۳۷۶/۹/۱۲بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و به استناد قانون الحاق یک تبصره به ماده (۱۰۸۲) قانون مدنی ـ مصوب ۱۳۷۶ ـ برگزار نمود آیین نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نموده است:
ماده ۱ ـ چنانچه مهریه وجه رایج باشد مرجع صالح بنا به درخواست هر یک از زوجین میزان آن را با توجه به تغییر شاخص قیمت سال زمان تأدیه نسبت به سال وقوع عقد محاسبه و تعیین می نماید.
تبصره ـ در صورتی که زوجین در حین اجرای عقد در خصوص محاسبه و پرداخت مهریه وجه رایج به نحو دیگری تراضی کرده باشند مطابق تراضی ایشان عمل خواهد شد.
ماده ۲ ـ نحوه محاسبه مهریه وجه رایج بدین صورت است: متوسط شاخص بها در سال قبل ، تقسیم بر متوسط شاخص بها در سال وقوع عقد، ضربدر مهریه مندرج در عقدنامه.
ماده ۳ ـ در مواردی که مهریه زوجه باید از ترکه زوج متوفی پرداخت شود تاریخ فوت مبنای محاسبه مهریه خواهد بود.
ماده ۴ ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف به انجام موارد زیر می باشد:
الف ـ شاخصهای بهای سالهای قبل از اجرای این قانون را تهیه و در اختیارقوه قضاییه قراردهد.
ب ـ شاخص بهای مربوط به هر سال را به طور سالیانه حداکثرتا پایان خردادماه تهیه و به قوه قضاییه اعلام نماید.
ماده ۵ ـ دادگاهها و ادارات ثبت اسناد و املاک موظفند در محاسبه میزان مهریه وجه رایج مطابق ماده (۲) و در تعیین تغییر شاخص قیمت مهریه بر اساس شاخصهای مقرر در ماده (۴) این آیین نامه اقدام نمایند.
ماده ۶ ـ در صورتی که زوجه برای وصول مهریه به دادگاه صالح دادخواست تقدیم نماید هزینه دادرسی به میزان بهای خواسته بر اساس مهرالمسمی با زوجه است و در صورت صدور حکم به نفع وی، زوج علاوه بر پرداخت مهریه طبق ضوابط این آیین نامه مسوول پرداخت هزینه دادرسی به مقدار مهرالمسمی و ابطال تمبر به میزان مابه التفاوت خواهد بود.
ماده ۷ ـ در صورتی که زوج تقاضای صدور اجازه طلاق نماید دادگاه مکلف به تعیین تکلیف مهریه بر اساس این آیین نامه و بر طبق ضوابط و مقررات جاری خواهد بود.
نتیجه گیری
بهترین نتیجه گیری در بخش های حقوقی این است که فقط به خواندن چند تا مقاله نباید اکتفا نمود بلکه حتماً در بحث های حقوقی با مشاورین باتجربه مشورت کنید. تیم وکلای کارپردازان دادگستری، در خدمت رسانی جهت ارتباط شما با مشاورین با تجربه این آمادگی را دارد که شما را با وکلایی خِبره ارتباط دهد و در هر گونه سوال و مشاوره و وکالت شما را یاری نماید.
Powered by Froala Editor