صدور گواهی الکترونیکی انحصار وراثت

​در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۴۰۴، نشستی با حضور امین‌حسین رحیمی، وزیر دادگستری، هاشم کارگر، رئیس سازمان ثبت احوال، و نمایندگان دستگاه‌های مرتبط برگزار شد. رحیمی در این نشست تأکید کرد: «از ابتدای مرداد امسال، سازمان ثبت احوال به‌طور رسمی مرجع صدور گواهی انحصار وراثت خواهد شد.» کارگر نیز افزود: «هماهنگی با دستگاه‌های مرتبط در جریان است تا این قانون در موعد مقرر اجرایی شود و گواهی‌ها به‌صورت الکترونیکی به وراث ابلاغ گردد.» 

، تصور کن در غم از دست دادن عزیزی غرق شده‌ای و میان اشک و خاطره، ناگهان خودت را در تودرتویی از کاغذبازی و راهروهای شلوغ ادارات می‌بینی. فرم‌ها، امضاها، استشهادیه‌ها و انتظارهای بی‌پایان برای یک گواهی ساده انحصار وراثت. این تصویر، سال‌ها واقعیت زندگی بسیاری از ایرانیان پس از فقدان عزیزانشان را شکل می‌داد؛ اما حالا، رویه‌ای تازه در راه است. از مردادماه ۱۴۰۴، سازمان ثبت احوال با سیستمی هوشمند و الکترونیکی، این مسیر پرپیچ‌وخم را به یک کلیک ساده تبدیل خواهد کرد.

صدور گواهی انحصار وراثت سال‌هاست که یکی از چالش‌های اصلی بازماندگان را تشکیل می‌دهد. این فرایند، با مراجعه‌های مکرر، تهیه مدارک متعدد و انتظار برای استعلامات، تجربه‌ای خسته‌کننده را رقم می‌زد. طبق آمار، سالانه حدود ۵۰۰ هزار پرونده انحصار وراثت در شوراهای حل اختلاف تشکیل می‌شود که ۱۰ درصد از کل پرونده‌های این نهاد را شامل می‌گردد. این حجم عظیم تقاضا، همراه با سازوکار سنتی و کاغذی، نارضایتی گسترده‌ای را به دنبال داشت. 

​

برای رفع این مشکل، قانونگذار در بند (ث) ماده (۱۱۳) قانون برنامه هفتم پیشرفت، مسئولیت صدور گواهی انحصار وراثت را از قوه قضاییه به سازمان ثبت احوال منتقل کرد. آیین‌نامه اجرایی این قانون، که در ۲۸ اسفند ۱۴۰۳ به تصویب هیئت وزیران رسید، سازمان ثبت احوال را موظف کرد تا این فرایند را به‌صورت الکترونیکی و حداکثر ظرف ۲۰ روز از ثبت واقعه فوت انجام دهد. این فرایند خودکار، با استفاده از پایگاه اطلاعات خانواده، نیاز به ارائه مدارک یا مراجعه حضوری توسط وراث را حذف می‌کند.